Belçika’nın başşehri Brüksel’de yaşayan Türk gazeteci Yusuf Cinal, ülkede Türklere karşı sempati duyulduğunu söylerken, mescitlerin buna örnek gösterilebileceğini lisana getirdi.
Mehmet ÇETİNKAYA/BURSA İNTERNET GAZETESİ (BURSA İGFA)
-Yusuf Cinal, yaşadığınız ülke Belçika’dan kelam eder misiniz?
Bir Kuzey Avrupa ülkesi olan Belçika,1830 Brüksel İhtilali sonrası 18831 yılında kuruldu.
Bugün nüfusu 11 milyon 500 bin olan ülkede 280 bini aşkın Türk vatandaşı yaşıyor. Osmanlı Devleti Belçika’yı tanıyan 7’nci ülke olarak biliniyor. 1847 yılındaki bu tanımadan sonra Osmanlı Devleti,Brüksel’de daima büyükelçi bulundurdu. Şimdilerde ise Belçika’da Türkiye’nin üç büyükelçisi, iki başkonsolosu ve çok sayıda askeri erkanı vazife yapıyor. Türkler 1961 yılından itibaren Beliçka’da çalışmaya başladı. Asıl göç 1963-64’te hızlandı. Belçika’da Türkiye’nin çabucak her vilayetinden insanımız çalışıyor.
Fakat 1974 yılındaki afyon ekim alanlarının sonlandırılması ile bilhassa Afyon ve yöresinden gelen göç, ülkedeki Türk nüfus istikrarını değiştirdi. Bugün ise bu nüfusu Konya yöresinden gelenler zorluyor. Türkler,ülkenin çabucak her köşesinde, bir ortada yaşamaya ihtimam gösteriyor. Maden ocaklarında çalışmaya gelenlerin torunları bugün işçilikten işverenliğe geçmenin zenginliği içinde, artık bu ülkeyi “ikinci vatan” olarak kabul ederek, yeni bir ömür biçimini benimsediler.
Ülkede yaşayan Türklerin yüzde 85’i oturduğu konutları satın aldı.. Kendi işini kuranların sayısı da çok.. Türkler, bilhassa hizmet bölümünde, tarım,inşaat ve öbür alanlarda ülkeye katmadeğer katıyorlar.
-Belçika salt maden ve başka zenginlikleri ile değil, sömürgeci yüzü ile de eleştiriliyor, bu bahiste neler söylersiniz?
Belçika’nın 19. yüzyılda Afrika’daki sömürge devrinde edindiği zenginliğin izleri bugün hala başşehir Brüksel başta olmak üzere ülkenin birçok yerinde yer alıyor. Belçika hükümeti artık bu izleri silmek istese de sömürge devrinin mirası bilhassa Kongo hükümeti ile Belçika’da yaşayan Kongolular ortasında sorun olmaya devam ediyor. Belçika, 1865-1909 ortasında tahtta oturan Kral Leopold II devrinde bugün Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) olan Orta Afrika ülkesinde otorite kurdu ve kendinin kelam sahibi olduğu bir idare oluşturdu. Tarihe bakacak olursak Kral 2. Leopold, 1885’te ülkenin ismini Özgür Kongo Devleti koydu ve Belçika’nın birkaç katı büyüklüğündeki bu toprakları kendi mülkü ilan etmişti. Periyodun güçlü Batılı ülkeleri de ne yazık ki bu kararı tanıdı. Kral 2. Leopold yıllar süren şiddetli çatışma periyotlarını aşarak,Kongo’yu Belçika’ya bağladı. O toprakları da Belçika olarak tanıdı. O yıllar yaşanılan zulümler, azaplar, mağduriyetler unutulmadı. Bu periyotta binlerce insan mağdur olarak Belçika’ya ve öbür Avrupa ülkelerine taşındı. Binlercesi öldürüldü.
Bugün bile büyük ihtişamı konuşulan Adalet Sarayı’yla ilgili neler söylersiniz?
Dünyanın en büyük Adalet Sarayı, simge yapılar ortasında en çok bilinenlerden biri bugün heybeti ve mimari özellikleri ile göz kamaştıran Adalet Sarayı, görenleri büyülüyor. Başşehir Brüksel’deki Adalet Sarayı (Palais de Justice), bazılarına nazaran inşa edildiğinde kapladığı alan bakımından dünyanın en büyük binasıydı.
Hitler’in orduları tacı almış?
1866’da başlayan inşaatın, 17 yıl sürdüğü biniyor. Hatta Almanlar Belçika’yı işgal ettiklerinde bu sarayın doruğundaki tacı aldıkları ve bu tacın da ortadan kaybolduğu anlatılır. Bir kurumuş bataklığın üzerine kurulan Brüksel kentinin en değerli,görkemli yapılarından biri olan Adalet Sarayı da Brüksel’e doruktan bakan bir zirvenin üzerine kurulmuştur. Kelamda adaleti temsil eden ve adaletsizlikler üzerine inşa edilen bu yapının,Avrupa’da bir gibisi yoktur.
Yapımı uzun süren 50’nci Yıl Parkı?
Yeniden o yıllarda yapılan bir öbür kıymetli eser ise 50’nci Yıl Parkı içinde yer alıyor. “Hürriyet Anıtı” olarak bilinen bu görkemli yapı, Fransa’dan esinlenilerek yapıldı. Park alanı ile birlikte Belçika’nın kuruluşunun 50’nci yılına bir kısmı yetiştirildi ve o yıllar “50.Yıl Parkı” olarak isimlendirilirdi. Bugün ise hala tıpkı isimle isimlendiriliyor ya, parkı görmeye gelenlerin,hem park alanındaki yapıtlardan etkilendiğini bilmeyen yok!
Bağımsızlığın simgesi olarak yapıldı
50. Yıl Parkı, Kral Leopold II tarafından Belçika’nın bağımsızlığının 1880’deki 50. yılını kutlamak maksadıyla yapılan markta çok sayıda heykelin bulunduğunu paylaşalım.
Parkın inşaatı da çok uzun sürdü. 1880’deki 50. yıl kutlamalarında parkın çok azı tamamlanmıştı. Parkın inşası 1905’teki 75. yılda bitirebildi. Brüksel’in simgelerinden zafer takını barındıran parkta Kraliyet Silahlı Kuvvetler ve Askeri Tarih Müzesi ile Kraliyet Sanat ve Tarih Müzesi bulunuyor. Birçok sportif ve kültürel faaliyetin yapıldığı 30 hektarlık park, büyüklüğü ve kentin içinde olması nedeniyle New York’taki Central Park’ın Brüksel’deki karşılığı olarak bedellendiriliyor.
Park içindeki caminin öyküsü farklı?
Park ayrıyeten 1978’de açılan kentin en eski mescidini de barındırıyor. Bu caminin de başka bir hikayesi var. 1974 Yılında yaşanan “petrol krizi” devrinde Suudi Arabistan’ın Belçika’ya petrol yardımına jest olarak Kral Baudouin, bu park içindeki bir yapının cami olarak düzenlenmesine buyruk verdi.Cami, Suudi Arabistan ile birlikte 14 Müslüman ülke tarafından finance edildi.Bu ülkeler ortasında Türkiye’de vardı. Lakin camii idaresi içindeki huzursuzluk nedeni ile Belçika,bu cami idaresine 2021 yılında el koydu.
Anvers Tren Garı
Hoşluğuyla bilinen Anvers Tren İstasyonu, Brüksel’deki kraliyet seraları, Laeken’deki askeri kışlalar, Ostend’de okyanus kıyısındaki görkemli kraliyet galerileri de, tekrar bugün hala ayakta duran ve kullanılan yapılar olarak biliniyor.
Kongolular ayında,sömürgeci anlayışa yansılar başladı..
Belçika sömürge geçmişiyle yüzleşiyor,yüzleşmesine de Kongoluların yansıları de bu manada kendini gösteriyor. Leopold II’nin heykelleri ve büstleri de hala ülkenin birçok yerinde sergileniyor. Fakat bunların kimileri hükümdarın vefatından 111 yıl sonra bulundukları yerlerden kaldırıldı. Nedeni ise, 2020’deki”ırkçılık karşıtı” şovların olması dikkat alımlı… “Siyahilerin hakları için yapılan gösterilerde” Leopold II’nin heykelleri ve büstlerinden kimileri tahrip edildi.. Kimisi akına uğradı,kimisi boyayla kaplandı.
-Kral Philippe,çaresiz olarak,sömürgeciliğin izlerini silmek için adım attı
Eylemcilerin Kral Leopold II’nin heykellerine, münasebetiyle ülkenin Afrika’daki sömürge geçmişine gösterdiği reaksiyon, Belçika hükümetini ve şu andaki Kral Philippe’i de harekete geçirdi. Kral Philippe, 2020’de ülkesinin Kongo’daki (KDC’deki) sömürge periyodunda neden olduğu acılardan “derin üzüntü” duyduğunu söyleyen birinci Belçika Hükümdarı oldu. Kral, Haziran 2022 başında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ne giderek, tahta çıkışından sonra, birinci sefer bu sömürge ülkesini ziyaret etmiş oldu.
Daha evvel de Philippe’in babası Kral Albert II, KDC’yi ziyaret etmişti. Belçika hükümeti de ülkenin sömürge geçmişiyle yüzleşmek ve geçmişin izlerini silebilmek için kimi teşebbüsler yürütüyor. Bunlardan biri isim değişiklikleri. Leopold ismini taşıyan ülkedeki kimi yollar ve tünellere yeni isim verilmesi..
-Sömürge devrinin yapıtları hakkında rapor hazırlandı
Sömürge periyodunu hatırlatan kamusal alanlar ve yapılarla ilgili neler yapılacağı ise, ayrıyeten Brüksel Bölge Hükümetinin çalışmasıyla bedellendiriliyor.
Eylül 2020’de bu gayeyle kurulan çalışma kümesi, kentte kamuya açık alanlarda ülkenin sömürge geçmişini temsil eden yahut hatırlatan sembollerle ilgili raporunu Brüksel idaresine şubat ayında sundu. Raporda heykeller, anıtlar, binalar, meydan ve cadde isimleri üzere sömürge sembollerinin, 19. yüzyılın sonundan beri kullanıldığı ve kentin kamusal alanlarının tek taraflı ve propaganda perspektifiyle düzenlendiği belirtiliyordu. Raporu artık bölge idaresi ve parlamentosunun değerlendirmesi bekleniyor. Bugün üç siyasi, dört kültür bölgesine ayrılımşı olan ve federatif yapı içindeki Belçika’yı elbette daha çok sorunun beklediği gün ışığı üzere aşikardır..
Hülasa,Belçika sömgürgecilik devrinin izlerini,kolay kolay silemeyecek ve Afrika ülkelerinde yaptıklarını afettiremeyecek üzere görünüyor.
-Bu hoş bilgiler için teşekkür ederiz
Asıl ben teşekkür ederim..Her Belçika gelişi bizi ziyaret etmeniz, unhutmamanız başka bir hoşluk.. Gazeteciler olarak insanlarımızı bilgilendirmek, bunlardan dersler çıkarmak,geleceğe bakmak, kozmik kıymetleri tanımak, uygulamak, hürmet göstermek hepimizin vazifesidir..
Belçika’da Türkler, sevgi ve hürmet temelinde,uyum örneği olarak hayatlarını sürdürüyor..
Bunun en hoş göstergesi de yalnızca Diyanet’e ilişkin 72 caminin bulunmasıdır..
Öteki işaret taşlarını artık siz düşünün..
Bu fırsatı verdiğiniz için tekrar teşekkürler.