Dünya Gazetesi muharriri Alaattin Aktaş bugünkü köşesinde Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin “Sayın Cumhurbaşkanı’mıza da kelam verdim, veriyorum. Aralık ayından itibaren enflasyonun düşüşünü payda hissede göreceğiz” sözlerine yer vererek geçen yılın aralık ayındaki enflasyonda rekor bir artış olduğu için bu yılki Aralık enflasyonunun geçen yıla nazaran aslında düşük olacağını yazdı.
Memur ve emekli maaşlarındaki artırım, TÜİK’in açıkladığı enflasyon bilgilerine nazaran belirlenirken Alaattin Aktaş, TÜİK bilgilerindeki çelişkiyi “Otomobile haziranda ortalama yüzde 15-20 ortasında artırım geldiği halde TÜİK’e nazaran artırım oranı benzinlide yüzde 3.77, dizelde yüzde 1.77. Gerçek artırım oranının yansımaması TÜFE’nin 0.85 puan daha düşük görünmesiyle sonuçlandı. Arabadaki artırım tam yansıtılsa haziran artışı yüzde 5.80 olacaktı” kelamlarıyla özetledi.
“Maliye Bakanı Nebati’nin ‘Enflasyon aralıktan sonra düşecek’ açıklaması da biraz malumun ilamı oluyor. Aralık ayında hiçbir şey yapılmasa, ki zati pek yapılmıyor da, enflasyon yıllık bazda yeniden düşecek” diyen Alaattin Aktaş’ın yazısının ilgili kısmı şöyle:
“Tüketici fiyatlarının haziran ayı artışı yüzde 4.95 olarak uygun bulundu! Bu demektir ki gerçek artış daha fazlaydı. Niçin bu türlü düşündüğümü açıklayacağım. Evvel genel tabloya bir bakalım…
Hazirandaki yüzde 4.95 oranla altı aylık artış yüzde 42.35 oldu, yıllık oran da biraz daha arttı ve yüzde 78.62’ye ulaştı.
Yıllık TÜFE artışında istikamet on üç aydır üst gerçek. Geçen yıl mayısta yüzde 16.59 olan yıllık artış haziranda yükselmeye başladı ve bu eğilim on üç aydır sürüyor.
Yıllık oran ne vakte kadar artacak; artık biliyoruz bunu aralık ayına kadar.
“Gel tezkere” isimli bir müzik vardı; genç yaşta ortamızdan ayrılan Esmeray söylerdi:
“Gel tezkere, gel tezkere bitsin bu hasret…”
Şimdi birileri de çok olasıdır ki içten içe şöyle mırıldanıyor:
“Gel aralık, gel aralık bitsin bu artış…”
Bu beklentiyi mırıldanmanın ötesinde açıkça dillendiren Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati. Ne dedi Nebati geçen günlerde:
“Cumhurbaşkanımıza kelam verdim, enflasyon aralıktan sonra düşüşe geçecek…”
Doğru, enflasyon aralık ayında yıllık bazda düşecek.
Bunu aslında herkes biliyor Sayın Bakan, bize yeni muştularla gelin!
DEMEK Kİ DAHA EVVEL DÜŞÜŞ YOK!
Fiyat artış suratının aralıktan sonra düşeceğine ait cümleyi tersten okuyalım:
“Fiyatların artış suratı aralıktan evvel düşmeyecek!”
Demek ki aylık enflasyon temmuzda yüzde 1.80’den, ağustosta yüzde 1.12’den, eylülde yüzde 1.25’ten, ekimde yüzde 2.39’dan ve kasımda yüzde 3.51’den daha düşük beklenmiyor.
Mevcut gidişatta aylık yüzde 1’li, 2’li oranlar esasen hayal lakin bu açıkça söz edilmiş oluyor.
Bu ortada hatırlıyor musunuz, bir devir yaz aylarında ucuzluk yaşanacağından kelam edilmişti. Bakın o da unutuldu.
Yok, yaz aylarında da ucuzluk yok; sonbaharda da yok.
Yeter ki aralık gelsin, görün siz enflasyondaki gerilemeyi… Artık söylenen bu!
ARALIKTA ENFLASYONU HERKES DÜŞÜRÜR!
Maliye Bakanı Nebati’nin şimdiye kadarki öngörüleri pek tutmamış olabilir lakin aralık ayına ait vaat katiyen tutacak.
Aralık ayındaki yıllık fiyat artışı, kasım ayındaki orandan daha düşük gerçekleşecek.
Çünkü bu yıl aralıkta yıllık oran hesaplanırken geçen yılın aralık ayındaki yüzde 13.58’lik rekor artış hesaplardan çıkacak. Bu yıl aralıktaki artış yüzde 13.57 bile olsa yıllık oran gerileyecek.
İKİ KEZ İKİ DÖRT MİSALİ!
Bu çok kolay bir matematik süreci zira.
Maliye Bakanı Nebati’nin “Enflasyon aralıktan sonra düşecek” açıklaması da biraz malumun ilamı oluyor.
Aralık ayında hiçbir şey yapılmasa, ki zati pek yapılmıyor da, enflasyon yıllık bazda tekrar düşecek.
Ya da aralık ayında iktisat idaresinin başında kim olsa yıllık oran yeniden gerileyecek.
Çünkü mevcut gidişata nazaran aralık ayındaki artış yüzde 13.58’den çok çok aşağıda gelecek.
Ama bakarsınız yurtdışı kaynaklı çok büyük aksilikler yaşanır, çok olağandışı gelişmeler ortaya çıkar ya da biz kendi kendimize faizi daha da aşağı çekmek üzere yahut öteki adımlar atmak suretiyle fiyatları tekrar tırmandırırız; o vakit durum değişir. Ne var ki olağan gidişatla aralık ayı oranı yüzde 13.58’in altında kalacak ve yıllık oran da gerileyecektir.
Ama bir sefer daha vurgulamakta fayda var, yıllık oranın gerilemesi fiyatların gerilediği manasına gelmeyecektir.
KAÇ OLABİLİR?
Şöyle bir varsayımda bulunalım…
Aylık fiyat artışı temmuzdan itibaren daima geçen yılki seviyede gerçekleşse… Bu durumda kasım sonundaki yıllık TÜFE artışı yüzde 78.62 olacaktır.
Aralık için de iki varsayım:
– Aralık ayındaki artış yüzde 5 olursa, kasım sonunda yüzde 78.62 seviyesinde bulunan yıllık oran aralık sonunda yüzde 65’e inecek.
– Diyelim bir mucize yaşandı ve aralıkta fiyatlar hiç değişmedi; oran sıfır! Bu durumda ise kasım sonundaki yüzde 78.62, aralık sonunda lakin yüzde 57’ye inecek.
Demek ki 2022’nin taban oranı yüzde 60 dolayında olacak.
OTOMOBİL UÇUP GİDİYOR LAKİN TÜİK’E NAZARAN YOLDA KALIYOR!
Yazımın girişinde haziran ayının yüzde 4.95 artışı için “uygun bulundu” dedim ya, onu biraz açayım.
TÜFE kapsamında kimi kalemler var ki fiyatına ulaşılması çok kolaydır. Bu eserler esasen markette, pazarda satılmaz; fiyatı da tüm Türkiye’de neredeyse birebirdir. TÜFE’deki tartısı da çok büyük kalemlerdir bunlar. Arabadan kelam ediyorum…
Endeksteki tartısı yüzde 7.2 olan dizel ve akaryakıtlı arabaların fiyatını herkes bulabilir. Bakın haziran ayına, marka ve modellere nazaran mayısa kıyasla yüzde 15-20 ortasında, hatta kimi modellerde çok daha fazla artırım var.
TÜFE’de arabaların en çok satılanları dikkate alınıyor, ki yapılması gereken de esasen bu. Türkiye’de en çok hangi arabaların satıldığı da ortada.
Bu biçimde yapılan yüklendirme gösteriyor ki haziranda araba fiyatları en az yüzde 15 arttı.
Herkese açık böylesine bir bilgi ortadayken TÜİK’in araba için dikkate aldığı artırım oranı benzinlide yüzde 3.77, dizelde yüzde 1.77 seviyesinde.
Gerçek artırım en az yüzde 15, TÜİK’e nazaran ise artırım yüzde 3.77 ve yüzde 1.77!
Yüzde 15 artırıma nazaran arabadan TÜFE’ye yansıma 1.09 puan. Ancak artırım oranını TÜİK üzere alırsanız yansıma 0.24 puan. Ortadaki fark 0.85 puan.
Yani şu durumda yüzde 4.95 olarak açıklanan haziran enflasyonu yüzde 5.80 olacaktı. Altı aylık artış da yüzde 42.35 değil, yüzde 43.50 seviyesine çıkacaktı.
İşte o yüzden yüzde 4.95 için “uygun bulunan oran” diyorum ya…
Otomobil bir örnek… Varın öbür onlarca kalem düşünün!”