Uyku apnesinin hem hayat kalitesini düşüren hem de uykuda ani mevte yol açabilen kıymetli bir sıhhat sorunu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Derya Uludüz, ‘‘Dolayısıyla ciddiye alınıp, tedavi edilmesi gerekir” dedi.
Uykuda 10 saniyeden fazla teneffüs durması olarak tanım edilen uyku apnesi, daha çok erkeklerde görülen bir sorun. Ekseriyetle kolay horlama ile karıştırılıp, önemsenmiyor. Lakin felç, kalp krizi, yüksek tansiyona yol açacak kadar tehlikelidir… Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, gündüzleri dikkat- hafıza sorunlarına, iş- trafik kazalarına; uykuda ani vefata neden olabilen uyku apnesinin değerli sinyallerini ve bu meseleyle başa çıkma yollarını şöyle anlattı…
Horlama nedir?
Hepimiz horlayabiliriz. Bunun yorgunluk, soğuk algınlığı, alerji, geç saatte yenilen ve hazmedilemeyen yemek üzere çeşitli sebepleri vardır. Horlama, ağızdan ve burundan hava akışı engellendiğinde yahut beyinden nefes alma sinyali sorun olduğunda meydana gelir.
Belirtileri nelerdir?
Uyku apnesini genel olarak aşağıdaki belirtilerden tanıyabilirsiniz.
■ Yüksek sesle horlama
■ Uyku sırasında nefesin durması
■ Uyku sırasında nefes nefese ve boğularak uyanmak
■ Ağız kuruluğu yahut boğaz ağrısı ile uyanmak
■ Sık sık uykuda tuvalet muhtaçlığı hissetmek
■ Baş ağrısı ile uyanmak
■ Sabah yorgun uyanmak
■ Gündüz çalışırken, televizyon izlerken ve hatta araç kullanırken uykuya dalmanıza neden olabilecek çok uyku hali olması
■ Sonluluk ve ruh hali değişimleri
■ Cinsel isteksizlik yahut cinsel fonksiyon bozukluğu
■ Uyanıkken dikkat, hafıza yahut konsantrasyon sorunları yaşamak.
Nasıl anlaşılır?
■ Kolay horlamada uyku sırasında teneffüs kesintisi olmaz lakin uyku apnesinde 10-30 saniye ortasında nefesiniz kesilebilir.
■ Kolay horlamada, horlamanız yanınızdaki insanı uyandırabilse de siz hiç uyanmadan uyuyabilirsiniz. Fakat uyku apneniz varsa bu sizin uyku kalitenizi tesirler ve nefes kesintileriniz yüzünden gece sık sık uyanabilirsiniz. Uyku kalitenizin etkilenmesi gün boyunca kendinizi yorgun ve bitkin hissetmenize sebep olur. Bu durum da gündüz uyku hali yaşamanıza, ruh hali değişimlerine ve hatta depresyona dahi yol açabilir.
■ Kolay horlamada kendi horlama sesinize uyanmazsınız lakin uyku apnesinde horlamanız daha sık ve gürültülü olacağı için çoklukla nefes nefese uyanabilirsiniz. Horlama sesiniz, boğulma sesine benzeri.
Ne vakit tehlikelidir?
Sabah boğaz ağrısı ya da boğaz kuruluğuyla uyanıyorsanız bu kolay horlama olarak kabul edilir. Lakin horlamanın önemli hastalık belirtisi olduğu durumlar da vardır. Kolay horlamanın tersine teneffüs yolu büsbütün tıkanıyorsa ve gece nefesiniz belirli aralıklarla kesiliyorsa burada kolay horlamadan kelam etmek pek mümkün değildir. Tablo artık bize tehlikeli olabilecek uyku apnesi problemini gösterir. Bu sorun en kolay tarifiyle uyku esnasında teneffüsün durmasıdır.
NELERE YOL AÇABİLİR?
Uyku apnesi tedavi edilmediği takdirde önemli sıhhat problemlerine yol açabilir. Şiddetli uyku apnesi, erken mevt için kıymetli bir risk faktörüdür.
Kalp krizi ve felç
Uyku apnesinde aralıklarla kesilen teneffüs, kandaki oksijenlenmeyi azaltır, bu da beynin beslenememesine yol açar. Kandan gereğince temizlenemeyen yağ plakları, damar duvarlarında birikimlere neden olur. Bu yüzden uyku apnesi damar sertliği ve öbür pek çok kalp-damar rahatsızlığı için riski artırır. Ayrıyeten, yapılan araştırmalarda, uyku apnesi varlığında büyük yağ moleküllerinin hayli yavaş parçalandığı görülmüştür. İri yağ plakları kalbi yahut beyni besleyen bir damarı tıkayabilir, kalp krizi yahut inmeye neden olabilir.
Aritmi
Uzun periyodik horlama ve uyku apnesi olan bireylerde aritmi (kalp ritim bozukluğu) gelişme riski daha yüksektir.
Reflü
Uyku apnesi olan bireylerin uyku sırasında hava içeri ve dışarı hareket ederken boğazlarının kapanması, mide içeriğini yemek borusuna geri çekebilecek basınç değişikliklerine neden olan reflüye yol açabilir. Hem reflü hastalığı hem de uyku apnesi çok kilo ile alakalıdır ve kişi olağan kilosuna döndükçe hafifleyebilir.
Fazla kilo
Kilolu insanların birçoğunda uyku apnesi sorunu gözlenir. Bunun nedeni kısmen boyun etrafında toplanan ve geceleri nefes almayı zorlaştıran ekstra yüktür. Uyku apnesi olan şahıslarda daha yüksek LDL ve trigliserit görülür. Bu da obeziteye, hipertansiyona, damar sıhhati bozulduğu için damar sertliğine, denetim edilemeyen diyabete ve başka birtakım metabolik hastalıklara katkıda bulunur.
Nasıl teşhis edilir?
Hastanın şikayetlerinin dinlenmesinin akabinde yapılan uyku çalışması ve polisomnografi tetkiki ile uyku apnesi tanısı konulabilir. Polisomnografi sürecinde hastanın bir gecelik uykusu izlenerek beyin dalgaları, kandaki oksijen oranı, göz hareketleri, kalp ritmi ve beden kas hareketleri kaydedilir. Ayrıyeten horlama ve nefes nefese kalma sesleri ile uyku sırasında teneffüs durması da ölçülür.